Qua đèo Ngang

Bước tới đèo Ngang (1) bóng xế tà,

Cỏ cây chen đá, lá chen hoa.

Lom khom dưới núi tiều (2) vài chú,

Lác đác bên sông rợ (3) mấy nhà.

Nhớ nước, đau lòng con cuốc cuốc, (4)

Thương nhà, mỏi miệng cái da da. (5)

Dừng chân đứng lại: trời, non, nước,

Một mảnh tình riêng, ta với ta.

(*) Đèo Ngang thuộc dãy núi Hoành Sơn, một nhánh của dãy Trường Sơn chạy thẳng ra biển làm ranh giới hai tỉnh Hà Tĩnh và Quảng Bình.

Bài thơ được in trong SGK đưa vào giảng dạy chương trình Văn học bậc PTCS tại Việt Nam

Nguồn:

1. Nguyễn Tường Phượng, Phan Văn Sách, Bùi Hữu Sủng, Việt văn diễn giảng hậu bán thế kỷ thứ XIX, Trường Nguyễn Khuyến xuất bản, Hà Nội, 1953

2. Trần Trung Viên, Văn đàn bảo giám, NXB Văn học, 2004

3. Nguyễn Ngọc San, Thử bàn về vấn đề phiên Nôm, Hội nghị Quốc tế về chữ Nôm, 11-2004

Chú thích:

(1) Có bản chép là “Qua đỉnh đèo Ngang”

(2) Người kiếm củi.

(3) Chữ này nhiều bản chép là “chợ”, nhưng theo nhiều tài liệu thì đây phải là chữ “rợ” thì mới đúng và chuẩn, vì “chợ” không thể đối với “tiều” được. Có bản lại chép là “nọ”, cũng đối không chỉnh.

(4) Chim cuốc cũng gọi là tử quy, Đỗ Vũ, Đỗ quyên. Tương truyền Thục Đế và Đỗ Vũ gặp lúc biến lên núi ở ẩn, sau chết hồn hoá ra chim cuốc, vì còn nhớ nước cũ nên cứ kêu “quốc quốc”.

(5) Còn gọi là chim đa đa, gà rừng hay gà gô.

(*) Bài thơ Qua đèo Ngang của nhà thơ Bà huyện Thanh Quan , được trích dẫn nguyên văn từ các nguồn chính thống và đã kiểm chứng.