Mẹ chọn năm sinh tôi

 Mẹ chọn năm sinh tôi

Năm thế kỷ hai mươi bị tách làm hai nửa

Nửa đầm đìa tủi nhục bỏ lại phía sau

Tự do rộng dài theo bước chân giải phóng

Aó trấn thủ cha mang dấu võng tôi nằm

Chiếc võng lác đầm đìa hương cỏ mật

Đẫm nắng mặt trời

Đẫm gió - sương - trăng

Cha cùng Trung đoàn hành quân vào Bình - Trị

Hoành Sơn quan giăng chiến lũy ngăn thù

Đoàn Vệ quốc bạc đà mây, chân đất

Đến Ba Rền, Cự Nẫm giữ chiến khu

Súng giặc nổ. Bốn phương súng nổ

Đất tự do một tay mẹ chống chèo

Một tay mẹ giữa mưa nguồn chớp bể

Tôi: cục than hồng. Tôi: mảnh trăng treo

Cha cùng Đại đoàn hành quân lên ải Bắc

Mẹ chẳng địu tôi lên vọng đá đợi chờ

Vạt lúa lẩy đòng, vồng khoai chưa tủ

Dưới Thiên Cầm tàu chiến giặc mò vô.

Hạt gạo cũng theo người ra hỏa tuyến

Bồ dân công đan tre cật vườn nhà

Những lóng tre vỗ về tôi từng giấc

Giã xóm làng cõng gạo tiếp sức cha

Quê hương ơi những chiều trong cổ tích

Đám trai làng ra trận ba lô mây

Cánh đồng quê tà váy nâu nhuốm đất

Bước chênh chao không chịu lỗi nhịp cày...

*

Tuổi tôi đếm theo từng tên chiến dịch

Một tuổi: Biên giới

Hai tuổi: Hòa Bình

Ba tuổi: Tây Bắc

Bốn tuổi: Điện Biên

Dõi chân trời tìm bóng cha bóng chú

Ráng mây nào từ lửa khói bay lên?

*

Cha tôi: vầng mặt trời

Gần thì bỏng rát

Xa thì nhớ mong

Mẹ là tấm gương

Không! Mẹ là vầng trăng

buồn và trong dẫu đầy dẫu khuyết

Tấm gương - vầng trăng, phản hình bóng cha

vào tôi âm thầm mãnh liệt

Tôi hấp thụ Người cả lúc xa xôi

Tuổi hai lăm

Cha nhận sứ mệnh của người vệ quốc

Hăm hở ra đi như ra hội ra đình

Mẹ lặng lẽ gánh phần cha để lại

Một nửa việc nhà

Một nửa - cuộc chiến tranh

* * *

Anh tôi, chị tôi và tôi

Líu ríu trong thúng đời của mẹ

Mẹ đang kì son trẻ

Yếm trắng che khoảng áo ngực để hờ

Khoảng áo ngực dành cho tôi bú

Những bữa chiều vơi bát nheo, khô

Bầu vú mẹ là món quà duy nhất

thường xuyên tôi được nhận

Là nắm cơm ngon nhất tôi được ăn

Là quả thị thần tiên trong cổ tích

Là chiếc kẹo cu đơ vĩnh cửu ngọt ngào

Khoảng yếm mẹ là bầu trời tôi sờ được

từng vân mây

Tôi vuốt được từng sợi tóc

Nơi mẹ thường cúi xuống nựng tôi

Giọt mồ hôi trên môi Người mặn chát

Khoảng yếm là nơi phập phồng của ngàn đêm thao thức

chồng ngoài chiến trận

con đói bờ nôi

lo bão tốc nhà

lo lụt trôi khoai

Phập phồng nắng mưa

phập phồng đạn bom

phập phồng...im lặng

Da diết nỗi tình thâm mẫu tử

Mẹ hát ru tôi, mẹ hát ru mình

Công trời bể sinh thành trong bài ca ấy

Chẳng nhắc gì về những cuộc chiến tranh

Chẳng nhắc gì mà cứ oằn lưng mẹ:

Đứa lên một, lên hai

Đứa lên ba, lên bốn

Đứa bé bao giờ lớn

Đứa lớn bao giờ khôn

Đứa khôn bao giờ cậy...?

Lời mẹ ru mỏi mòn.

* * *

Cha làm ngọn gió đi quét quang bờ cõi

Mẹ - dòng sông bám giữ đất quê nhà

Sông miền Trung

những cái tên mộc mạc:

sông Hội, sông Cày, sông Phủ, sông La...

Những con rồng đuôi víu vào vách núi

Mạch hòa cùng đất đai

Nối biển liền rừng

Chắt nước làm mây

Gửi mây vào gió

Gió và mưa tạo thành bão tố

Lụi dần lửa khói chiến tranh

Những dòng sông

Biết làm duyên bằng gợn sóng

Một khúc luyến cũng thành câu ví dặm

Thành câu đò đưa tha thiết đến nao lòng

Ơi ngọn gió. Người ơi! Ngọn gió

Rong ruổi lưng trời có biết một đời sông?

Hà Tĩnh, 2000

Trại viết Đại Lãi, 9-2003 

(*) Bài thơ Mẹ chọn năm sinh tôi của nhà thơ Bùi Quang Thanh, được trích dẫn nguyên văn từ các nguồn chính thống và đã kiểm chứng.