Khúc hai: Khúc thương đau

Ôi từ không đến có

Xảy ra như thế nào

(Xuân Diệu)

1

Bắt đầu từ một đêm

Dọc sườn đê gió thổi

Có một người bước vội

Chiếc khăn vuông trùm đầu

Gió hát rằng:

Cô đi đâu, cô về đâu?

Lòng cô giặc đốt một màu lửa loang

Nền trời bay loạn tro than

Máu người trên cọc từng hàng bầm đen...

Cô đi nghiêng nghiêng

Như muốn tiếng bước chân mình

Nhỏ hơn chút nữa...

Tiếng bước chân hoà vào sóng vỗ

Sóng hoà vào đêm...

Cô đi nghiêng nghiêng

Như muốn bóng mình

Nhỏ hơn chút nữa...

Bóng hoà vào gió

Gió hoà vào các vì sao...

Cô ngồi thụp xuống

Nhìn nhanh về phía sau

Không một bóng người

Hoang vắng đến tận chân trời

Đám cháy còn bập bùng trong mây

Đồn Trung Hà nhô lên như một đốt ngón tay

Gió thổi ù ù trên sông...

Sóng hát rằng:

Cô đi xin cứ yên lòng

Tôi từ đồn giặc xuôi dòng đến đây

Trong đồn quân giặc ngủ say

Sân đầy vỏ đạn, nhà đầy nút chai...

Cô lẫn trong đêm dài

Để lại ven sông

Một tiếng chim xa lắc

Mật ngô rưng rưng lên bắp

Phù sa ngan ngát hương quen

Chỉ có tiếng chim không bình yên

Hồi hộp như mùa chín trái

Vẳng tiếng chim xa đáp lại

Cô bay theo như một làn mây...

Đất hát rằng:

Từ đây, từ tiếng chim này

Làng quê đẫm máu hẹn ngày vượt lên

Máu người như ngọn lửa thiêng

Ngàn năm sau vẫn cháy trên sắc cờ...

2

Cánh liếp khép hờ

Bà Chanh hãm đèn hạt đỗ

Những đám cháy

Tắt dần ngoài cửa sổ

Tiếng khóc chỉ còn

Tức tưởi ở nhà bên

Làng xóm bỗng lặng yên

Lặng yên đến không thể nào chịu nổi

Không gian nén những gì dữ dội

Bà không hiểu sao

Bưởi vẫn chưa về

Lá khô sột soạt ngõ tre

Tiếng ếch ao bèo thủng thẳng

Tiếng khóc chìm dần trong im lặng

Lại thỉnh thoảng nấc lên

Nghẹn ngào...

Sự im lặng hát rằng:

Lặng im của một nhát dao

Chém vào đá, giữa trời cao đất dày

Hỡi ai nát với cỏ cây

Hồn kêu thành gió những ngày bão dông!

Cụ Đình đẩy cửa

Lừng lững bước vào trong

Ngực phẳng như tảng đá

Rồi ngồi im như gốc cây to

Tay cụ phát ra một cử chỉ mơ hồ

Rồi cụ lắc đầu lặng lẽ

Trông cụ héo như cây đa làng bật rễ

Giọng cụ trầm và sâu:

- Con Bưởi đâu?

Tôi đến tìm nó hỏi

Ức thế này, làm sao mà chịu nổi?

Bà Chanh vội đứng lên

Khép kín cánh liếp vào

Bà thoáng thấy cuối trời

Long lanh ngôi sao

Sáng như giọt nước mắt...

Những đám cháy sẽ dần dần tắt

Nhưng lửa đang thắp lên

Ngàn vạn ngọn đèn

Đất Nước đêm nay

Không ai bình yên

Tiếng khóc lại nấc lên

Tức tưởi

Nhà bên…

Nhà ấy sang nay

Ba người, giặc chặt đầu cắm cọc

Đồn Coóc mắt vằn tia đỏ nọc

Tay quay vù vù can đen

Đội Mâu đi bên

Cái tai cụt giấu trong làn khói thuốc

Sau mỗi trận càng

Làng vãn thêm người quen thuộc...

Bà thoáng rùng mình

Tiếng sương rơi rộp… rộp… mái gianh

Gợi dáng cành tre lả theo chiều gió

Tiếng xa vắng con trùng trong cỏ

Gợi chiều sâu không cùng của đêm

Tất cả như bình yên

Tưởng xóm làng ta chưa bao giờ cháy

Tưởng máu bà con chưa bao giờ chảy

Tưởng đời mình chưa bao giờ trải qua

Những đổi thay và những vui buồn

Bằng cả bao đời xưa cộng lại...

Tiếng khóc nhà bên

Lại nấc lên

Tức tưởi…

Cụ Đình rung động toàn than

Xoè bàn tay vuông bạc trắng vết chai sần

Cụ bỗng nói một giọng trầm rất lạ:

- Bà Chanh ơi

Chúng nó thịt người mình nhiều quá!

Rồi lặng im

Cụ lúc lắc mái đầu:

- Con Bưởi đâu

Tôi đến tìm nó hỏi

Uc thế này

Làm sao mà chịu nổi?

Mái nhà tranh hát rằng:

Có đâu như ở nơi này

Kẻ thù ác quá mức này chưa thôi

Đau thương quá một kiếp người

Cầm gươm quá chục đời nối nhau

3

Tiếng chó vu vơ

Làm đêm thêm thẳm sâu

Sương xuống se se

Mặt đường cát bụi

Con đom đóm ướt cánh bay

Dạt vào cành ổi

Bỗng lao ra

Rạch một đường ngang đêm

Lửa trong tro

Chốc chốc lại bùng lên

Trong gió thổi

Như một điều muốn nói

Đêm dần khuya cao cao vòi vọi

Bỗng vút lên

Chót vót

Tiếng gà

Trẻ như thời đất mới sinh ra…

Cô Bưởi lắng nghe tiếng gà rừng rực

Thấy triệu sức người hồi sinh trong lồng ngực

Và cô đi

Bên đám cháy

Chưa tàn...

Lửa hát rằng:

Quê tôi – những cánh rừng hoang

Chính trong cơn bão đại ngàn - tôi sinh

Nuôi tôi trong nếp nhà gianh

Ủ là một chấm – thổi thành biển khơi…

4

Bưởi nằm xoay người

Nghe sợi chiếu cọ vào ổ rơm se sẽ

Cô choàng tay

Ôm đôi vai khô gầy của mẹ

Thì thầm:

- Mẹ ơi, mẹ đừng lo...

Cô cảm thấy trong đêm đôi mắt mẹ mở to

Giọng mẹ nóng như nồi cơm chín:

- Chúng nó tức con, đốt hàng chục ngôi nhà

Sao chúng nó lại chừa nhà ta?

Lời Bưởi thật như hòn đất ải:

- Chúng hung hăng vì chúng đang sợ hãi

Mẹ ơi!

Chúng không sợ một mình con đâu...

Nghe tiếng mình thấm vào đêm giây lâu

Cô bỗng thấy hiện lên

Hương cỏ ngọt ngào

Như lạ như quen

Tiếng sóng rào rào

Vỗ vào cồn cát

Gió thổi rung rinh

Từng chùm sao bạc

Giọng đồng chí Bí thư Huyện uỷ trang nghiêm:

- Trên các chiến trường

Giặc Pháp đang bị động

Chúng buộc phải quay về

Bình định vùng chiếm đóng

Ta giữ vững dân. Cũng cố chính quyền

Quấy chúng ăn không ngon, ngủ không yên

Cùng bộ đội giáng những đòn quyết định!

Cô nghĩ thầm:

Chính nhân dân là bản thân sức mạnh

Thử thách nào, nhân dân cũng vượt qua

Nghe sông đi rù rì phù sa

Cô phác những điều sẽ bàn trong Chi bộ

Những bước chống càn, rào làng, độn thổ

Mẹ ơi!

Cô muốn nói một câu yêu thương

Mà không nói lên lời

Và như thuở xa xưa

Cô khẽ rúc đầu vào ngực mẹ

Thoảng trong hồn cô

Tiếng ru thơ bé

Con cò, con vạc, con nông...

Bà Chanh ôm con

Lại nhớ đến chồng

Ức bọn cường hào ra Vàng Danh cuốc mỏ

Tất cả cuộc đời chỉ còn chiếc búa

In lên nền cờ

Mái nhà gianh hát rằng:

Ước mơ từ thuở ông cha

Bao năm Đất Nước nghĩ ra Ngọn Cờ

Con đường đi đến Tự Do

Một mình mà chẳng bao giờ lẻ loi...

(*) Bài thơ Khúc hai: Khúc thương đau của nhà thơ Trần Đăng Khoa , được trích dẫn nguyên văn từ các nguồn chính thống và đã kiểm chứng.