Vài nét về cuộc đời và sự nghiệp của tác giả Vũ Quần Phương
Vũ Quần Phương (sinh năm 1940) tên thật là Vũ Ngọc Chúc, là nhà thơ, nhà báo và nhà phê bình văn học. Bút danh khác của ông: Ngọc Vũ, Phương Viết. Quê cha của ông tại Hải Hậu, Nam Định trong khi ông sinh ra ở quê mẹ Từ Liêm, Hà Nội. Nhà toán học Vũ Hà Văn là con trai của ông.
Nhà thơ kể, không may mắn mồ côi bố khi mới 5 tuổi rưỡi, ông sống với mẹ và hai người em trai. Từ nhỏ, ông đã là một cậu bé rất ham học, có lẽ là nhờ mẹ – vốn là một cô giáo làng, ông giải thích. Chồng mất, bà phải ở góa nuôi ba con nhỏ, từ bỏ nghề giáo và dọn một sạp hàng nhỏ ở chợ Canh (nay thuộc Nam Từ Liêm) để nuôi con ăn học.
Vì trường làng không mở lớp nhì, lớp nhất (tương ứng lớp 4, lớp 5 ngày nay), năm 11 tuổi (1951), mẹ đưa ông lên phố để ở trọ, theo học ở nội thành Hà Nội… Làng chỉ cách Hồ Gươm có 12 cây số, nhưng với chú bé 11 tuổi là bao nhiêu nước mắt nhớ mẹ, nhớ hai em.
Cứ như vậy, ông tốt nghiệp cấp ba ở Hội đồng thi Chu Văn An, trên bằng vinh dự ghi ‘Trúng tuyển hạng xuất sắc được Hội đồng thi khen.’ Ông thi đỗ đại học y dược (tiền thân của Đại học Y Hà Nội ngày nay), theo mách bảo của bài ‘ca dao học trò’: “Nhất y nhì dược, tạm được bách khoa.” Nhưng tình yêu thơ văn vẫn còn đó, cứ học xong bài vở trên lớp, ông lại tìm mượn giáo trình văn hay để đọc.
Khi ra trường năm 1965, ông đỗ điểm cao và là người duy nhất trong khóa 350 bác sĩ được chọn về Bộ Y tế. Hào hứng lắm nhưng công việc của ông lại không trực tiếp liên quan tới giường bệnh. Được 5 năm ông giật mình nhận ra bản thân đã quên hết nửa chuyên môn.
Nhà thơ Chế Lan Viên khuyên ông về với ngành viết nhưng tiếc sáu năm bao nhiêu công phu với ngành y, ông đắn đo, cân nhắc tới hai năm. Cuối cùng, ông quyết định chuyển sang viết văn chuyên nghiệp rồi về làm trưởng ban biên tập cho buổi Tiếng Thơ của Đài Tiếng nói Việt Nam. Ông bắt đầu viết phê bình thơ và đi nói chuyện thơ là từ giai đoạn này.
Ông là bác sĩ y khoa đồng thời là nhà thơ, nhà phê bình văn học, trưởng ban biên tập văn học của NXB Văn học, chủ tịch Hội văn nghệ Hà Nội, tổng biên tập báo Người Hà Nội, chủ tịch Hội đồng thơ Hội nhà văn Việt Nam, phó tổng biên tập tạp chí Văn chương Việt Nam bằng tiếng Pháp. Ngoài làm thơ và viết phê bình văn học, Vũ Quần Phương còn dịch thơ đăng trên các sách, báo và tạp chí văn học.
“Những giá trị của thơ Vũ Quần Phương là không thể phủ nhận, thơ Vũ Quần Phương và cách bình thơ của ông hình như cùng gặp nhau ở một điểm đó là giản dị, sâu mà hóm, khoa học, suy tưởng mà ăm ắp chữ tình. Vũ Quần Phương là một nhà thơ lịch lãm, một nhà thơ khi bước qua nhịp cầu tâm lý học và chạm đến tâm hồn bạn đọc bằng tầm vóc của một nhà tư tưởng.” – Nhà văn Nguyễn Huy Thiệp nhận xét.
Các tác phẩm của nhà thơ Vũ Quần Phương
- Cỏ mùa xuân (1966)
- Hoa trong cây (1977)
- Những điều cùng đến (1983)
- Vầng trăng trong xe bò (1988)
- Vết thời gian (1996)
- Quên chữ... quên câu (2000)
- Giấy mênh mông trắng (2003)
- Chỗ ấy sóng (2008)
