Tập thơ "Góc sân và khoảng trời" (1968) - Trần Đăng Khoa

Đôi lời của nhà thơ Trần Đăng Khoa về tập thơ "Góc sân và khoảng trời"

"Tôi tự coi đây là tập tuyển với những dấu ấn thực khó quên của tuổi thơ tôi, trong những năm tháng đánh giặc gian khổ và hào hùng. Làng tôi là một trạm nghỉ chân trên đường đi B của các trung đoàn đồng bằng Bắc bộ, trong suốt thời chống Mỹ sau khi huấn luyện ở núi rừng Yên Tử. Hàng ngàn chú bộ đội đã lần lượt rải chiếu ngủ trên nền đất nhà tôi, đã mắc võng nằm trong vườn cây nhà tôi. Các chú nghe thơ tôi, chép thơ tôi vào sổ tay và mang nó ra mặt trận. Sự tiếp xúc có phần ngẫu nhiên đó đã dậy tôi một cách nghiêm túc phải viết như thế nào. Đấy là điều lý giải vì sao thơ tôi đã có mặt từ những năm chiến tranh.

Bài thơ nào cũng gợi cho tôi những kỷ niệm mà tôi đã đôi lần nói tới trong các dịp xuất bản trước. Có bài khá quen thuộc với bạn đọc, nhưng tôi đã phải chia tay, bởi tôi nghĩ nó đã hoàn thành nhiệm vụ ở thời điểm mà nó ra đời. Tôi hy vọng phần chắt lọc lại lần này sẽ là một chân dung trọn vẹn của tôi, những năm tôi còn là một chú học trò.

Trong tập thơ, có bài tôi viết trong lúc sát hạch, nghĩa là các cô chú đến chơi, vây quanh rồi ra đề cho tôi làm, như bài Bên sông Kinh Thầy, Sao không về Vàng ơi?. Có bài tôi viết nhanh, theo những thông tin và yêu cầu của báo Văn nghệ, như bài Lời một bạn gái 12 tuổi. Có bài tôi viết để thay một bức thư trả lời, như bài Thơ vui. Bác Mạnh Sinh, 75 tuổi, ở số nhà 12 phố Đông Kinh, thị xã Lạng Sơn, không hiểu nghe tin đâu, tưởng tôi đã chết, bác bèn gửi về nhà tôi hai câu đối và 5 bài thơ khóc rất cảm động. Khi đó tôi chưa biết cũng đã có một trường hợp tương tự xảy ra từ hàng chục năm trước.

Con bướm vàng là bài thơ dầu tiên tôi viết vào tháng 2-1966, khi tôi 8 tuổi, đang học ở học kỳ II lớp 1 trường làng. Suốt 10 năm học phổ thông, tôi đã được đăng báo in sách khoảng trên 200 bài và 4 trường ca.

Đã hơn 30 năm trôi qua, bây giờ đọc lại, tôi vẫn thấy như còn hiện ra trước mắt những cảnh vật, những con người mà tôi quen thuộc, yêu mến.

Mọi cố gắng đều khó vượt qua sự hạn chế của chính bản thân mình. Tuổi học trò và những năm gian khổ chiến tranh đều đã qua đi. Nhưng tập thơ này nếu còn neo giữ lại được một chút gì, dù chỉ một chút thôi, trong lòng bạn đọc hôm nay, thì đối với tôi đã là niềm an ủi to lớn lắm rồi."

Trần Đăng Khoa

Giới thiệu về tập thơ "Góc sân và khoảng trời"

“Góc sân và khoảng trời không phải là độc quyền của Trần Đăng Khoa. Ai cũng có một góc sân và một khoảng trời. Góc sân là nơi ta sinh ra, nơi ta lẫm chẫm bước những bước đầu tiên. Còn khoảng trời là cái đích rộng lớn mà ta muốn vươn tới. Bây giờ cuộc sống của chúng ta có rất nhiều thay đổi, nhưng góc sân và khoảng trời thì vẫn thế thôi” - nhà thơ Trần Đăng Khoa chia sẻ nhân dịp ra mắt Tuyển thơ Trần Đăng Khoa.

Tuyển tập thơ “Góc sân và Khoảng trời” do thần đồng thơ ca Việt Nam – Trần Đăng Khoa sáng tác từ những năm lên 8. Tập thơ mới đầu có tên là "Từ góc sân nhà em", sau nhiều lần tái bản và chỉnh sửa, nay tập thơ tên là "Góc sân và khoảng trời". Tập thơ như là những trang ký ức, nhật ký của tác giả thời thơ ấu.Đến năm nhà thơ lên 10 tuổi thì “Góc sân và Khoảng trời” được in lần đầu, gồm 52 bài thơ và sau này được bổ sung thêm lên 66 bài – bao gồm các bài thơ nổi tiếng đã được đăng báo của Trần Đăng Khoa.

Nhờ được sáng tác khi tuổi đời của nhà thơ còn khá trẻ nên “Góc sân và Khoảng trời” tái hiện một góc nhìn trong trẻo, hồn nhiên của trẻ thơ về một thế giới con người và sự vật mà trong đó con người nào cũng đều để lại một dấu ấn tốt đẹp. Nuôi dưỡng tâm hồn cho bé yêu văn học theo các nhẹ nhàng nhất!

Với những quan sát tinh tế cùng sự liên tưởng phong phú và tài năng hiếm có; cỏ cây, loài vật, con người trong thơ Trần Đăng Khoa hiển hiện gần gũi thân thiện và dung dị. Có lẽ vậy mà bạn đọc nhiều thế hệ không thể nào quên những bài thơ: Hạt gạo làng ta, Cây dừa, Nghe thầy đọc thơ, Ảnh Bác, Đám cưới bác giun, Mưa, Trăng ơi từ đâu đến,…

Tái hiện trong tuyển tập thơ là những sự vật giản dị của làng quê như con bướm vàng, cái sân, dòng sông Kinh Thầy, con chim, con gà, vườn cải, cây đa, con trâu, cây trầu… và nhất là ánh trăng của làng quê.

Với tuổi thơ trong “Góc sân và Khoảng trời” của Trần Đăng Khoa, ông trăng cũng ngây thơ như trẻ con, cũng thích khoe khuôn mặt tròn, cũng nhoẻn miệng cười thích thú khi nhìn thấy chuối, thấy xôi; và thú vị nhất là cũng biết thập thò ngoài cửa khi rủ bạn đi chơi,…:

Trăng ơi... từ đâu đến?

Hay từ cánh rừng xa

Trăng hồng như quả chín

Lửng lơ lên trước nhà

 

Bởi thế mọi thứ hiện lên thật sống động, nhiều màu sắc. Tuy đơn giản nhưng khiến người đọc cảm thấy thích thú. Các sự vật, hiện tượng được nhân cách hóa, ẩn dụ giúp phát triển trí tưởng tượng, sự sáng tạo trong các bé.

Một số bài thơ nổi tiếng trong tập thơ này là:

  • Con bướm vàng
  • Trăng sáng sân nhà em
  • Ò Ó O...
  • Khi mẹ vắng nhà
  • Trăng ơi... Từ đâu đến?
  • Kể cho bé nghe
  • Hạt gạo làng ta
  • Lời của than
  • Thơ vui
  • Mưa
  • Cây dừa
  • Sắp mưa
  • Những con mối

(*) Tập thơ Tập thơ "Góc sân và khoảng trời" (1968) - Trần Đăng Khoa của nhà thơ Trần Đăng Khoa , được trích dẫn nguyên văn từ các nguồn chính thống và đã kiểm chứng.