Vài nét về cuộc đời và sự nghiệp của Hoàng Phủ Ngọc Tường
Hoàng Phủ Ngọc Tường sinh ngày 9/9/1937 tại thành phố Huế, quê gốc ở làng Bích Khê, xã Triệu Long, huyện Triệu Phong, tỉnh Quảng Trị. Thưở nhỏ, ông sống ở Huế và học hết bậc trung học tại đây. Năm 1960 ông tốt nghiệp khoá I ban Việt Hán, Đại học Sư phạm Sài Gòn, năm 1964 nhận bằng Cử nhân triết Đại học Văn khoa Huế.
Năm 1966 ông thoát ly lên chiến khu, tham gia cuộc kháng chiến chống Mỹ bằng hoạt động văn nghệ cho đến 1975. Năm 1978 ông được kết nạp vào Hội Nhà văn Việt Nam.
Trong khoảng thời gian từ năm 1960 – 1966, ông dạy tại trường Quốc Học Huế và tham gia rất tích cực vào các phong trào học sinh, sinh viên và giáo chức chống Mĩ và chính quyền Sài Gòn đòi độc lập, thống nhất Tổ quốc.
Năm 1966 – 1975, Hoàng Phủ Ngọc Tường tình nguyện thoát ly gia đình và di chuyển lên các chiến khu để góp sức vào cuộc kháng chiến chống Mỹ bằng các hoạt động cách mạng trên mặt trận văn nghệ.
Ông viết văn và viết báo từ khi còn rất trẻ nhưng đến năm 1978 ông mới kết nạp vào Hội Nhà văn Việt Nam. Ông cũng từng nắm giữ rất nhiều chức vụ quan trọng như: Tổng thư ký Hội Văn học nghệ thuật Bình Trị Thiên - Huế, Tổng thư ký Liên minh các lực lượng dân tộc, dân chủ và hoà bình thành phố Huế, Chủ tịch Hội Văn học nghệ thuật Bình Trị Thiên, Tổng biên tập Tạp chí Cửa Việt, Sông Hương.
Vợ ông là Lâm Thị Mỹ Dạ - bà cũng là một nhà thơ khá nổi tiếng và có rất nhiều đóng góp cho nền văn học Việt Nam. Nối tiếp sự nghiệp văn chương của ông bà là hai cô con gái là Hoàng Dạ Thư và Hoàng Dạ Thi, họ cũng đã từng làm thơ, viết văn và công tác tại Nhà xuất bản.
Hiện nay nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Tường và vợ là Nhà thơ Lâm Thị Mỹ Dạ đang cư ngụ tại Thành phố Hồ Chí Minh. Ông bà có hai con gái là Hoàng Dạ Thư, làm việc tại NXB Trẻ, và Hoàng Dạ Thi (từng làm thơ, viết văn) hiện đã định cư tại Mỹ.
Đôi lời về Hoàng Phủ Ngọc Tường
Hoàng Phủ Ngọc Tường là một nhà văn vô cùng tài hoa, đặc biệt là về thể loại bút kí. Mỗi một tác phẩm của ông đều có một phong cách viết rất độc đáo, đó là sự kết hợp ăn ý giữa chất trí tuệ và chất trữ tình về rất nhiều kiến thức, chủ đề khác nhau như: văn học, triết học, lịch sử, địa lí... bất kì chủ đề gì cũng không làm khó được ông.
Những sáng tác của ông hấp dẫn người đọc ở lối hành văn hướng nội, súc tích và tấm lòng nhân văn sâu sắc, trí tuệ uyên bác cùng chất Huế quyến rũ.
- Nhà văn Nguyễn Tuân: Ký của Hoàng Phủ Ngọc Tường có "rất nhiều ánh lửa".
- Nhà văn Nguyên Ngọc: Trong một cuốn sách gần đây của anh, viết và in ngay giữa những ngày anh đang vật lộn với cơn bệnh nặng-chứng tỏ ở anh một đức tính dũng cảm và một nghị lực phi thường của một người lao động nghệ thuật-anh tự coi mình là "người ham chơi". Quả thật, anh là một người ham sống đến mê mải, sống và đi, đi để được sống, với đất nước, với nhân dân, với con người, đi say mê và say mê viết về họ...
- Nhà thơ Hoàng Cát: Hoàng Phủ Ngọc Tường có một phong cách viết bút ký văn học của riêng mình. Thế mạnh của ông là tri thức văn học, triết học, lịch sử, địa lý sâu và rộng, gần như đụng đến vấn đề gì, ở thời điểm nào và ở đâu thì ông vẫn có thể tung hoành thoải mái ngòi bút được...
- Nhà thơ Ngô Minh: Hoàng Phủ Ngọc Tường là một trong số rất ít nhà văn viết bút ký nổi tiếng ở nước ta vài chục năm nay. Bút ký của Hoàng Phủ Ngọc Tường hấp dẫn người đọc ở tấm lòng nhân văn sâu sắc, trí tuệ uyên bác và chất Huế thơ huyền hoặc, quyến rũ. Đó là những trang viết tài hoa, tài tử, tài tình...Thực ra, bút ký Hoàng Phủ Ngọc Tường chính là những áng thơ văn xuôi cuốn hút người đọc...thơ Hoàng Phủ Ngọc Tường là vẻ đẹp của nỗi buồn hoài niệm, những day dứt triết học, từ sâu thẳm thời gian, sâu thẳm đất đai vọng lên trong tâm khảm người đọc. Nhà thơ Nguyễn Trọng Tạo cho rằng thơ Hoàng Phủ Ngọc Tường thấm đẫm "triết học về cái chết...thơ anh buồn mỗi nỗi buồn đứt ruột...Đấy là thơ của cõi âm"... Đó là một nhận xét xác đáng.
- Trên báo mạng Vnexpress: Dường như trong suốt cuộc đời mình, Hoàng Phủ Ngọc Tường bị ám ảnh bởi hoa. Điều đó, dù cuộc đời lận đận những ngày tù cộng với những năm tháng bôn ba khắc nghiệt của chiến tranh vẫn không tước đoạt nổi của ông...Ông viết rất nhiều về hoa và đặc biệt, ông bị ám ảnh bởi sắc diện phù dung.
Tác phẩm tiêu biểu
Bút ký:
- Ngôi sao trên đỉnh Phu Văn Lâu (1971)
- Rất nhiều ánh lửa (1979, Giải thưởng Văn học Hội Nhà văn Việt Nam 1980-1981)
- Ai đã đặt tên cho dòng sông (NXB Thuận Hoá, Huế, 1984)
- Bản di chúc của cỏ lau (truyện ký, 1984)
- Hoa trái quanh tôi (1995)
- Huế – di tích và con người (1995)
- Ngọn núi ảo ảnh (2000)
- Trong mắt tôi (bút ký phê bình, 2001)
- Rượu hồng đào chưa uống đã say (truyện ký, 2001)
- Trịnh Công Sơn và cây đàn lya của hoàng tử bé (bút ký văn hoá, 2005)
- Miền cỏ thơm (2007)
- Ai đã đặt tên cho dòng sông. Tinh tuyển bút ký hay nhất (NXB Hội nhà văn, 2010)
Thơ:
- Những dấu chân qua thành phố (1976)
- Người hái phù dung (1992)
Nhàn đàm:
- Nhàn đàm (NXB Trẻ, 1997)
- Người ham chơi (NXB Thuận Hoá, 1998)
- Miền gái đẹp (NXB Thuận Hoá, 2001, tặng thưởng Văn học Hội Nhà văn Việt Nam 2001)
Tuyển tập:
- Tuyển tập Hoàng Phủ Ngọc Tường (4 tập, NXB Trẻ, 2002)
Giải thưởng:
- Giải thưởng Hội Nhà văn Việt Nam, 1980
- Tặng thưởng Văn học Uỷ ban toàn quốc Liên hiệp các Hội Văn học nghệ thuật Việt Nam, 1999, 2008
- Giải A giải thưởng Văn học Nghệ thuật Cố đô (1998-2003)
- Giải thưởng Nhà nước về Văn học nghệ thuật, 2007
